پیشگیری از معلولیت ذهنی

ناتوانی ذهنی، نوعی ناتوانی شدید در عملکرد ذهنی و رفتارهای تطابقی فرد است.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، پزشک مرکز بهداشت شهدای والفجر، گفت: تکامل دستگاه عصبی فرایندی پیچیده است که از مراحل ابتدایی رشد جنین آغاز می شود و طی تکامل جنین در رحم مادر و نیز در دوران پس از تولد ادامه دارد.

دکتر«راحله نظری» با بیان اینکه هر گونه تغییر در روند طبیعی تکامل این سیستم به تغییر در عملکرد نهایی آن منجر می شود، افزود: شیوع ناتوانی ذهنی در پسران بیش از دختران است و نسبت آن در پسران به دختران یک و شش دهم به یک و شیوع انواع خفیف آن بیست و نه و هشت دهم در هزار و انواع شدید سه و هشت دهم در هزار گزارش شده است.

او ناتوانی ذهنی را نوعی ناتوانی شدید در عملکرد ذهنی و رفتارهای تطابقی فرد برشمرد و ادامه داد: این اختلال یک بیماری مشخص از دیدگاه پزشکی نیست، بلکه نوعی علامت است که می تواند در زمینه بیماری های مختلف ایجاد شود.

ناتوانی ذهنی بارسنگینی به جامعه تحمیل می کند

دکتر«نظری» با این توضیح که ناتوانی ذهنی بار سنگینی را بر جامعه و سیستم های بهداشتی تحمیل می کند، اضافه کرد: طبق بر آورد مرکز بین المللی طبقه بندی بیماری ها در اروپای مرکزی، هزینه مراقبت های بهداشتی مبتلایان به ناتوانی ذهنی، هشت درصد از کل هزینه های بهداشتی را شامل می شود و این مقدار به طور قابل توجهی بیشتر از بیماری های دیگر بوده و تکرار ناتوانی ذهنی در خانواده با مشکلاتی به مراتب بیشتر و ناتوان کننده تر همراه است و به همین دلیل پیشگیری از تکرار آن، اهمیت زیادی دارد.

نزدیک به ۷۰ درصد از ناهنجاری های ژنتیکی قابل پیشگیری هستند

این پزشک نیاز پیشگیری را شناسایی علت زمینه ای ایجاد کننده ناتوانی ذهنی نام برد و عنوان کرد: اگر علت زمینه ای شناسایی شود، با بهره گرفتن از بررسی های ژنتیکی، خطر تکرار این بیماری قابل محاسبه بوده و اغلب نزدیک به ۷۰ درصد از ناهنجاری های ژنتیکی قابل پیشگیری هستند، پس منطقی است که تلاش های سیستم بهداشتی یک جامعه بر پیشگیری از وقوع بیماری های ژنتیکی متمرکز شود.

لزوم غربالگری ناهنجاری های کروموزومی در سه ماهه نخست بارداری

دکتر نظری با بیان اینکه غربالگری دوران جنینی با هدف کنترل سلامت مادر و جنین در دوران مختلف بارداری انجام می شود، توضیح داد: از جمله این بررسی ها می توان به غربالگری ناهنجاری های کروموزومی در دوران بارداری اشاره کرد که در سه ماهه نخست بارداری، همه مادران باردار پس از مراجعه به پزشک خانواده برای آنان آزمایش های مورد نیاز درخواست و نتیجه آن از سوی پزشک تفسیر می شود.

او با اشاره به اینکه اگر نتیجه تفسیر آزمایش به صورتی باشد که جنین دارای خطر بالا برای ابتلا به ناهنجاری های کرو موزومی باشد، مادر باردار به مراکز تشخیصی برای نمونه برداری از جنین ارجاع داده می شود، ادامه داد: اگر پس از نمونه برداری، جنین مبتلا تشخیص داده شد، با اجازه پزشکی قانونی و رضایت پدر و مادر، این پایان بارداریست.

برنامه های غربالگری پیش از تولد

پزشک مرکز بهداشت و درمان شهدای والفجر درباره این موضوع که غربالگری دوران جنینی با هدف کنترل سلامت مادر و جنین در نیمه نخست بارداری انجام می شود، تاکید کرد: در سه ماهه نخست بارداری، همه مادران باردار باید برای تشخیص اختلال های کروموزومی به ویژه« سندروم داون»، به پزشک خانواده خود مراجعه کرده و پزشک خانواده نیز برای آنان، آزمایش های مورد نظر را درخواست می کند که این آزمایش ها در کلینیک های اسکار انجام و نتیجه در همان روز یا روز بعد، به خانواده اعلام می شود.

دکتر نظری با معرفی کلینیک های «اسکار» به عنوان مراکزی که با یک بار مراجعه، در طی روندی چندمرحله ای برای مادر غربالگری و تعیین خطر انجام می دهد، گفت: پس از تفسیر نتیجه غربالگری از سوی پزشک خانواده، در صورتی که مادر در گروه بارداری های پر خطر قرار گیرد، به متخصص ژنتیک ارجاع و در صورت تمایل مادر، آزمایش های تشخیصی مانند نمونه برداری از جنین یا مایع آمنیوتیک انجام می شود.

او درباره این مطلب که نمونه گیری از جنین که با روش های تهاجمی انجام می شود، به میزان نیم تا یک درصد با خطر سقط جنین همراه است، اعلام کرد: این احتمال اگر چه اندک است، اما می تواند برای برخی مادران غیر قابل قبول باشد، بنابراین برنامه های غربالگری پیش از تولد اطلاعاتی را فراهم می آورد که بر اساس آن ها، مادران و همسران شان می توانند به مناسب ترین تصمیم برسند.

دکتر نظری هشدار داد: اگر غربالگری و به دنبال آن تشخیص پیش از تولد ناهنجاری های کروموزومی انجام نشود، به طور متوسط، از هر هزار نوزادی که متولد می شود، شش نفر دارای ناهنجاری کروموزومی می شوند./۱۰۳

پایان خبر